پریوایمپلنت لیزر دکتر فرحناز فرخی نیا
اکسیژن درمانی هایپرباریک (HBOT) یک درمان پزشکی است که در رساندن اکسیژن خالص به بدن در فشارهای جوی بالاتر از حد معمول، معمولاً در محدوده ۱٫۳ تا ۱٫۶ اتمسفر (atm) برای محفظه‌های درجه تجاری و فشار ۲٫۴ اتمسفر و بالاتر برای محفظه های درجه ی بیمارستانی تخصص دارد. فشار هوای معمولی جو در سطح دریا ۱ اتمسفر است و دارای ۲۱ درصد اکسیژن است. با افزایش ارتفاع (بالا رفتن از یک کوه) فشار اتمسفر کاهش می یابد و با پایین آمدن از سطح دریا (غوطه ور شدن در اقیانوس) افزایش می یابد.
اکسیژن درمانی هایپرباریک شامل تنفس اکسیژن ۱۰۰٪ (در یک محفظه سخت یا با یک دستگاه تنفسی در یک محفظه نرم) در یک فضای خاص به نام محفظه هایپرباریک است که هوا را با یک کمپرسور تحت فشار قرار می دهد. این افزایش فشار و خلوص اکسیژن دارای مزایای درمانی است زیرا به بدن اجازه می دهد تا اکسیژن بیشتری را نسبت به زمانی که در سطح معمولی دریا است، جذب کند. این افزایش اشباع اکسیژن می‌تواند به تسریع روند بهبود، کاهش التهاب و رشد عروق جدید کمک کند.
علاوه بر این،HBOT سلول های فیبروبلاست (سلول های مسئول تولید کلاژن) را فعال می کند و از طریق فعال شدن استئوبلاست ها، رشد استخوان جدید را تحریک می نماید. می تواند به کاهش تورم کمک کند و به دلیل افزایش غلظت اکسیژن در خون و بافت، می تواند بهبود و مراقبت از زخم را بهبود بخشد.
چگونه از محفظه هایپرباریک استفاده می شود؟
محفظه ها را می توان به دو دسته تقسیم کرد محفظه هایی با پوسته نرم و محفظه هایی با پوسته سخت. محفظه های هایپرباریک پوسته نرم، کیسه های قابل حمل و بادی هستند که از الیاف پلاستیکی مانند پلی اورتان با قاب های فولادی ساخته شده اند (شکل ۱). پوسته های نرم معمولاً محدودیتی در حدود ۱٫۳ اتمسفر و ۳۰ درصد اکسیژن رسانی دارند، اما می توانند ۱۰۰ درصد اکسیژن را با یک دستگاه تنفسی تکمیلی تحویل دهند.
شکل ۱: اتاقک اکسیژن هایپرباریک پوسته نرم OxyHealth Vitaeris320 با ۱٫۳ اتمسفر، تصویر از شرکت OxyHealth.
شرکت OxyHealth، به دنبال مجوز FDA برای اتاق های نرم جدیدتر و ایمن تر با فشار ۱٫۶ اتمسفر تا ۱٫۹ اتمسفر است (شکل ۲). آنها به طور قابل توجهی ارزان تر از اتاق های سخت هستند.
شکل ۲: اتاقک اکسیژن هیپرباریک پوسته نرم OxyHealth Quamvis320 با افزایش فشار اتمسفر، تصویر از OxyHealth
محفظه های پوسته سخت از فولاد ساخته شده اند و معمولاً فشار آنها به ۱٫۵ اتمسفر تا ۳٫۰ اتمسفر می رسند، اگرچه برخی از آنها می توانند به ۶ اتمسفر نیز برسند (شکل ۳). اکثر مراکز بیمارستانی از اتاقک های اکسیژن هیپرباریک پوسته سخت استفاده می کنند.
شکل ۳: محفظه اکسیژن هایپرباریک پوسته سخت OxyHealth Fortius420 با ۳٫۰ اتمسفر فشار
کاربردهای HBOT در پزشکی
هدف اصلی HBOT افزایش میزان اکسیژنی است که به بافت آسیب دیده می رسد و این به دو صورت اصلی اتفاق می افتد. اول، HBOT مولکول اکسیژن را یونیزه می‌کند و به آن اجازه می‌دهد در جریان خون بدون اتصال به هموگلوبین حرکت کند و به بافت‌های آسیب‌دیده‌ای برسد که معمولاً برای گلبول‌های قرمز بزرگ، قابل دسترس نیستند (شکل‌های ۴ و ۵).
شکل ۴) قبل از HBOT: گلبول های قرمز و مولکول های اکسیژن
شکل ۵: بعد از HBOT: تعداد بیشتری مولکول اکسیژن آزاد در جریان خون وجود دارد
دوم، افزایش فشار اتمسفر باعث می شود هموگلوبین، پروتئینی که در گلبول های قرمز خون یافت می شود، اکسیژن بیشتری نسبت به حالت عادی آزاد کند. این اکسیژن اضافی به سرعت بخشیدن به بهبود و مبارزه با عفونت ها کمک می کند.
اکسیژن درمانی هایپرباریک برای درمان اختلالات شناختی ناشی از آسیب‌های مغزی، سکته مغزی، بیماری آلزایمر و بیماری پارکینسون استفاده شده است. به دلیل افزایش اکسیژن رسانی و پاسخ رگ زایی، HBOT برای درمان زخم ها و زخم های مزمن دیابتی، بهبود پیوند پوست در قربانیان سوختگی، و ترویج سازگاری پیوند پوست و پیوند اندام استفاده شده است. HBOT همچنین از نظر ظرفیت ضد پیری مورد مطالعه قرار گرفته است و توانایی افزایش طول تلومر را تا ۲۰ درصد دارد، درصد سلول های بنیادی در گردش را افزایش می دهد و بر مسیرهای ضد پیری SIRT 1، MTOR و AMPK تأثیر می گذارد.
یک مطالعه نشان داده است که ۲۰ جلسه درمان دو ساعته در فشار ۲ اتمسفر سلول های بنیادی در گردش را ۸ برابر یا ۸۰۰% افزایش می دهد. خواص ضد باکتریاییHBOT ، این درمان را به یک مکمل مفید در درمان استئومیلیت مقاوم و استئورادیونکروز و همچنین جلوگیری از سپسیس در طی مراقبت از زخم تبدیل کرده است.
کاربردهای HBOT در دندانپزشکی
از آنجایی که HBOT باعث تحریک رگ زایی، سنتز کلاژن، ترمیم زخم بافت نرم می شود و خواص ضد باکتریایی دارد، به درمان استئونکروز فک مرتبط با پزشکی کمک می کند. علاوه بر این، به دلیل خواص ضد باکتریایی HBOT در برابر باکتری های بی هوازی، با موفقیت برای درمان بیماری پریودنتال تهاجمی استفاده شده است.
مطالعه دیگری با ارزیابی ۲۰ بیمار آزمایشی که به مدت یک ساعت در فشار ۱٫۴ اتمسفر برای مدت ۲۰ جلسه HBOT دریافت کردند در مقایسه با بیمارانی که HBOT دریافت نکردند، بهبود کلی را در شاخص های سلامت دهان (به عنوان مثال، نمرات پلاک، خونریزی لثه، عمق پروب، تحرک) و سلامت عمومی نشان داد. مطالعات اولیه حیوانی نشان می‌دهد که HBOT تأثیر مثبتی بر اسئواینتگریشن در حیوانات در معرض خطر دارد.
یک مطالعه موردی ۱۰ جلسه HBOT را به مدت یک ساعت در فشار ۲٫۲ اتمسفر (سه جلسه قبل از ایمپلنت درمانی و هفت جلسه بعد از درمان با ایمپلنت) در یک بیمار مبتلا به بیماری پریودنتال شدید که ایمپلنت زیرکونیایی فوری دریافت کرده بود، بررسی کرد. همه ایمپلنت ها یک سال پس از درمان ایمپلنت با استخوان یکپارچه شدند که موفقیت آمیز تلقی می شود.
سایر مطالعات انسانی هیچ فایده ای بر میزان عدم موفقیت ایمپلنت های دندانی هنگام درمان بیمارانی که برای سرطان سر و گردن پرتودهی شده اند با HBOT نشان نداده اند. کمبودی در مطالعات دندانپزشکی برای تجزیه و تحلیل اثرات HBOT بر درمان ایمپلنت دندان، وجود دارد.
مطالعات دندانپزشکی بیشتری مورد نیاز است
مانند هر درمان دیگری، باید قبل از شروع درمان با HBOT به طور کامل این روش برای بیمار توضیح داده شود. نظارت دقیق بر سطح اشباع اکسیژن نیز در طول درمان توصیه می شود. به طور کلی، HBOT ممکن است کمکی مفید برای بسیاری از بیماری های دندانی باشد و می تواند به بهبود نتایج کلی بیمار کمک کند. با این حال، مطالعات بیشتری در زمینه دندانپزشکی برای تعیین مزایای واقعی درمان بیماران دندانپزشکی با HBOT، مورد نیاز است.
منبع: